Τα φίδια θεωρούνται ωφέλιμα ερπετά για τον άνθρωπο συνεισφέροντας σημαντικά στον έλεγχο του πληθυσμού των τρωκτικών (και εμμέσως των εντόμων) αλλά και στην αειφορία των οικοσυστημάτων.
Ωστόσο στο φυσικό τους περιβάλλον όντας εκτεθειμένα σε μεγαλύτερου μεγέθους αρπακτικά πτηνά αλλά και σαρκοφάγα ζώα θηρευτές, το δηλητήριό τους όχι μόνο αποτελεί τον βασικότερο μηχανισμό άμυνας, αλλά και λειτουργεί ως απαραίτητο όπλο για τη θήρευση της λείας τους παραλύοντας, ακινητοποιώντας και θανατώνοντας τα θύματά τους μέχρι την ολοκλήρωση της θρέψης.
Τα φίδια σπανίως επιτίθενται στον άνθρωπο εάν δεν προκληθούν ή νιώσουν απειλή. Ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις η αντίληψη των φιδιών ως «απειλή» δεν προϋποθέτει κάποιες προφανείς και ηθελημένες ενέργειες όπως απόπειρα πιασίματος, εκτόξευση ή χρήση κάποιου αντικειμένου ως όπλο επίθεσης.
Τέτοια περιστατικά μπορούν να συμβούν ακουσίως και εν αγνοία του ανθρώπου όπως πάτημα του φιδιού που κρύβεται εντός ποώδους βλάστησης στο φυσικό του περιβάλλον, διέλευση ανάμεσα από δέντρα και άμεση επαφή, μετακίνηση κάποιου αντικειμένου με κοιλότητα που είχε αφεθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κήπο κατοικίας, στο οποίο είχε εισέλθει το φίδι ως καταφύγιο κ.α.
Στην περίπτωση που μας δαγκώσει ένα φίδι, το βασικό μας μέλημα είναι η διαχείριση και οι πρακτικές που θα εφαρμόσουμε καθυστερώντας την εξάπλωση του δηλητηρίου στην καρδιά μέχρι τη διακομιδή μας σε νοσοκομείο, κέντρο υγείας ή δημοτικό ιατρείο με σκοπό την περίθαλψη και χορήγηση αντιδότου ορού.
Τα δόντια του φιδιού αφήνουν οπές στο σημείο του δαγκώματος. Σε αρχικό στάδιο προκαλείται οίδημα και εν συνεχεία ζαλάδα, ταχυπαλμία, κράμπες και λιποθυμία. Δεν πρέπει επ’ ουδεμία περίπτωση να χαράσσεται το σημείο δαγκώματος με σκοπό να εξέλθει το αίμα, ούτε να δένεται πολύ σφιχτά. Όπως αναφέρθηκε η ουσία των πρακτικών είναι απλά να καθυστερήσει τη μετάδοση του δηλητηρίου στην καρδιά. Επομένως το δέσιμο πρέπει να εφαρμόζεται λίγο πιο πάνω από το σημείο δαγκώματος και με το σφίξιμο σε ανεκτά επίπεδα. Είναι απαραίτητο ο παθών να βρίσκεται σε οριζόντια στάση ξαπλωμένος αλλά τα χέρια και τα πόδια να καθίστανται πιο χαμηλά σε σχέση με το ύψος της καρδιάς. Σαφέστατα συνίσταται και ψυχραιμία καθ’ όλη τη διαδικασία.
Δεν χρειάζεται η προσθήκη πάγου ή η αναρρόφηση του αίματος δια στόματος από κάποιον άλλο συνοδό αλλά με μια ειδική αντλία – βεντούζα αφαίρεσης ίδιας εφαρμογής με σκοπό την ενδεχόμενη μείωση των συμπτωμάτων δηλητηρίασης, έως ότου γίνει η απαραίτητη εισαγωγή σε νοσοκομειακό ίδρυμα.
Συνοπτικά τα βήματα για να προστατεύσεις την υγεία σου σε περίπτωση που σε δαγκώσει φίδι:
1. Μείνε ήρεμος
Μην πανικοβληθείς. Ο πανικός αυξάνει τον καρδιακό παλμό, γεγονός που μπορεί να επιταχύνει την εξάπλωση του δηλητηρίου (αν το φίδι είναι δηλητηριώδες).
2. Απομάκρυνση από το φίδι
Μετακινήσου σε ασφαλές σημείο για να αποφύγεις δεύτερη επίθεση.
3. Περιόρισε την κίνηση
Κράτησε το προσβεβλημένο μέρος όσο πιο ακίνητο γίνεται. Αν είναι δυνατόν, διατήρησέ το κάτω από το ύψος της καρδιάς.
4. Κάλεσε άμεσα βοήθεια
Επικοινώνησε με τις πρώτες βοήθειες (112) ή ζήτησε από κάποιον να σε μεταφέρει στο πλησιέστερο νοσοκομείο.
5. Αφαίρεσε στενά αντικείμενα
Αν φοράς δαχτυλίδια, ρολόγια ή στενά ρούχα κοντά στο σημείο της δαγκωματιάς, βγάλ’ τα για να προλάβεις το πρήξιμο.
6. Καθαρισμός της πληγής
Καθάρισε την πληγή με καθαρό νερό και σαπούνι, αν είναι διαθέσιμο, για να απομακρύνεις τυχόν μικρόβια.
7. Μην κάνεις τα εξής:
Μην κάνεις τομή πάνω στη δαγκωματιά.
Μην προσπαθήσεις να ρουφήξεις το δηλητήριο.
Μην τοποθετήσεις πάγο ή σφικτό επίδεσμο.
Μην πιεις αλκοόλ ή καφεΐνη.
8. Προσπάθησε να ταυτοποιήσεις το φίδι
Αν μπορείς, πρόσεξε την εμφάνιση του φιδιού (χρώμα, μέγεθος, μοτίβο). Αυτές οι πληροφορίες θα βοηθήσουν το ιατρικό προσωπικό.
9. Παρακολούθησε τα συμπτώματα
Αν εμφανιστούν έντονα συμπτώματα (πρήξιμο, πόνος, ζάλη, δυσκολία στην αναπνοή), είναι πιθανό το φίδι να είναι δηλητηριώδες. Σε κάθε περίπτωση, η ιατρική αξιολόγηση είναι απαραίτητη.
Η έγκαιρη μετάβαση σε νοσοκομείο είναι κρίσιμη, καθώς εκεί θα σου παρέχουν τον κατάλληλο ορό αντιδότου αν χρειάζεται.
Εν κατακλείδι τα φίδια είναι όντα που διαβιώνουν είτε σε φυσικό περιβάλλον είτε αναζητούν το χειμώνα καταφύγιο για διάπαυση και καταλήγουν σε χώρους ανθρώπινης ιδιοκτησίας. Και όπως αναφέρθηκε το δάγκωμα στον άνθρωπο είναι συγκυριακό. Ωστόσο η απαραίτητη γνώση για διαχείριση τέτοιων ειδικών καταστάσεων μπορεί να αποδειχτεί ζωτικής σημασίας και να αποτρέψει μια ατυχή και θανατηφόρα επιπλοκή της υγείας του ανθρώπου.
