Τα μυρμήγκια αποτελούν ένα πολύ ιδιαίτερο είδος εντόμου. Είναι κοινωνικά και εργατικά έντομα. Χαρακτηριστικές είναι οι εντυπωσιακές σε αριθμό και πολυπλοκότητα αποικίες που δημιουργούν αλλά και οι κάστες που τις αποτελούν.

Επίσης η αφοσίωση που δείχνουν για την ευημερία της αποικίας τους τα κάνει πολύ επικίνδυνα και ικανά να εξολοθρεύουν κάθε απειλή και εχθρό ακόμα και αν το μέγεθός του είναι ασύγκριτα μεγαλύτερο από το δικό τους. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί απέναντι σε έναν στρατό μυρμηγκιών.

Μερικές πληροφορίες για τα μυρμήγκια:

• Τα μυρμήγκια επικοινωνούν μεταξύ τους απτικά, ηχητικά και χημικά μέσω κάποιων αδένων που βρίσκονται στο σώμα τους.
• Είναι παμφάγα. Τρώνε σπόρους, νεαρούς βλαστούς, νεκρά έντομα, μελιττώματα, νέκταρ κ.ά.
• Οι εργάτες είναι θυληκά στείρα άτομα.
• Μια αποικία αποτελείται από χιλιάδες έως και εκατοντάδες χιλιάδες άτομα. Σε κάθε αποικία μπορεί να υπάρχει από μία έως και χιλιάδες βασίλισσες ανάλογα με το είδος μυρμηγκιού.
• Ο βιολογικός τους κύκλος είναι αυγό-προνύμφη-νύμφη-ακμαίο.
• Οι αποικίες τους είναι μακρόβιες. Ακόμα και αν η βασίλισσα ψοφήσει, οι εργάτριες δημιουργούν καινούργιες μέσω κατάλληλης διατροφής των προνυμφών.
• Αν αισθανθούν κίνδυνο για την φωλιά τους δημιουργούν αποικίες δορυφόρους γύρω από την κύρια αποικία.

Είδη μυρμηγκιών στην Ελλάδα

Monomorium pharaonis (Myrmicinae) κοιν. Μυρμήγκι φαραώ

Πολύ μικρό μυρμήγκι σε μέγεθος 1-2 mm και υποκίτρινου χρώματος. Είναι εξαιρετικά δύσκολο στην καταπολέμηση καθώς έχει εκπληκτική ικανότητα να δημιουργεί πανεύκολα νέες αποικίες. Διατροφικά είναι παμφάγο και παρόλο που προτιμά ζεστά και υγρά περιβάλλοντα, εντοπίζεται συχνά σε σπίτια, νοσοκομεία, καταστήματα τροφίμων, αποχυμωτές, χυμούς φρούτων, σιροπιών και πάνω σε κρέατα. Στα νοσοκομεία εισέρχεται από κουφώματα, σχισμές και το έδαφος, καταλήγει σε θερμοκοιτίδες, γάζες και γενικότερα λόγω μεγέθους διεισδύει οπουδήποτε. Εισέρχεται σε δωμάτια ασθενών, χειρουργεία και προκαλεί ζητήματα στα βρέφη καθώς ελκύεται από την οσμή του γάλακτος. Επιπλέον μεταφέρει και το παθογόνο γένος βακτηρίων Klebsiella. Κάθε αποικία περιλαμβάνει 350.000 εργάτριες με εκατοντάδες βασίλισσες.

Lasius niger (Formicinae) κοιν. κοινό μαύρο μυρμήγκι

Το κοινό μυρμήγκι μαύρου χρώματος που συναντάται σε κήπους. Φωλιάζουν πάνω και μέσα σε υγρό και αποσυντιθέμενο ξύλο, αλλά και κάτω από πέτρες. Μπορούν να εισέλθουν σε κτήρια κυρίως μέσω θεμελίων λόγω της άμεσης επαφής με το έδαφος, ωστόσο αποτελούν όχληση ήσσονος σημασίας. Δεν προκαλούν προβλήματα δομικής φύσεως καθώς δημιουργούν τις στοές τους μόνο σε αποσυντεθημένο ξύλο. Οι εργάτες έχουν μήκος 2-3 mm. Δρουν απαρατήρητα κυρίως την νύχτα ως νομάδες αναζητώντας μελιτώματα ή ουσίες γλυκιάς γεύσης. Για το λόγο αυτό είχαν εντοπιστεί και σε σιλό ζάχαρης εργοστασίων παρασκευής αναψυκτικών και χυμών. Επίσης κάποιες μελέτες έδειξαν ότι μπορεί να θηρεύσει και μικρά έντομα. Τέλος η αναπαραγωγή τους τυγχάνει στα τέλη Καλοκαιριού με αρχές Φθινοπώρου, όπου τα πτερωτά αναπαραγωγικά μέλη σχηματίζουν σμηνουργίες, με αποτέλεσμα να είναι η χρονική περίοδος που παρατηρούνται οι προσβολές σε κτήρια.

Crematogaster scutellaris 

Έχουν χρώμα καστανό είτε κίτρινο. Εντοπίζονται κυρίως στη φύση πάνω στα κλαδιά δέντρων ή εντός πεσμένων από δέντρα κορμών. Αν ενοχληθούν αρκετά και θυμώσουν τότε κάμπτουν την κοιλία τους με τέτοια γωνία που ορθώνεται «σπάζοντας» τη προς την πλάτη και δαγκώνουν τον άνθρωπο. Στα σπίτια δημιουργούν στοές όπως και σε κουφώματα δραστηριότητας άλλων ξυλοφάγων εντόμων και ιδίως σε αυτά που αναπτύσσονται μυκητιακοί πληθυσμοί λόγω υψηλότερων επιπέδων υγρασίας και θερμοκρασίας, δηλαδή σε σημεία με τέτοια κλιματολογικά χαρακτηριστικά όπου αρέσκονται να δραστηριοποιούνται τα μυρμήγκια ακροβάτες. Παρόλο που τρέφονται με αρπακτική θήρευση άλλων εντόμων (σφήκες, ακρίδες, τερμίτες κ.α) και όχι με κυτταρίνη, μπορούν να κάνουν ήσσονος δομική ζημιά στο ξύλο σε γενικές γραμμές. Ωστόσο αν αγνοηθεί τελείως η δράση τους, τότε μπορούν να εισέλθουν και σε ανθρώπινες κατοικίες.

Camponotus (Formicinae) κοιν. Μυρμήγκι ξυλουργός

Είναι κατάμαυρου χρώματος και αποτελεί γένος υψίστης σημασίας, καθώς έχει μεγάλο μέγεθος (6-10 mm οι εργάτριες) και είναι «ξυλοφάγο». Προσβάλλουν ξύλινες κατασκευές στα κουφώματα. Δεν χρησιμοποιούν το ξύλο για να τραφούν, αλλά δημιουργούν στοές εντός του ξύλου καταστρέφοντάς το για να φτιάξουν φωλιές. Συνήθως κάνουν φωλιές σε κήπους οπού ξεμένουν κάποια κούτσουρα, συνεπώς πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη προσοχή στα καυσόξυλα μέσω των οποίων μπορεί να γίνει η μεταφορά των μυρμηγκιών ξυλουργών εντός σπιτιού. Πέραν του ξύλου μπορούν να στραφούν ακόμα και σε σάπιες ρίζες φυτών. Οι στοές που δημιουργούν στο ξύλο τα μυρμήγκια ξυλουργοί είναι επιφανειακά πολύ λείες σαν υαλόχαρτο και επιπλέον προσελκύονται από την ύπαρξη μελιτωμάτων και γενικότερα υγρών καταστάσεων από δέντρα ή αναρριχητικά φυτά όπως κισσούς που εφάπτονται με τοίχους.

Tetramorium caespitum (Myrmicinae) κοιν. Μυρμήγκι πεζοδρομίων

Το χρώμα τους προσεγγίζει το μαύρο. Απέκτησαν την συγκεκριμένη ονομασία διότι δημιουργούν φωλιές και αποικίες μέσα σε πλακάκια επικάλυψης των πεζοδρομίων από όπου υπάρχει άνοιγμα που επιτρέπει την επαφή με το έδαφος λόγω φυτέματος δέντρων είτε λόγω φθοράς του δομικού υλικού επίστρωσης Τα κοινά μυρμήγκια των πεζοδρομίων δημιουργούν αποικίες που διαθέτουν περισσότερες από μία βασίλισσες (πολυγυνίες), συνεπώς οι αποικίες τους μπορούν να αναπτυχθούν με ραγδαίους ρυθμούς και σε μεγάλης κλίμακας πληθυσμό λόγω της δυνατότητας πολλαπλών ωοτόκων μελών. Προσαρμόζονται εξαιρετικά στις αλλαγές του περιβάλλοντός τους και κατατάσσονται ως σαπροφάγα τρεφόμενα από οτιδήποτε αφεθεί εντός της περιοχής δράσης τους. Επιπλέον έχουν την τάση να προσελκύονται και από ζαχαρούχες τροφές. Μπορούν να αποθηκεύουν σπόρους και σιτηρά στις φωλιές τους εντός πεζοδρομίων για μετέπειτα χρήση. Επίσης μπορούν και παρέχουν αμοιβαιότητα συμβίωσης και με άλλα έντομα όπως μερικά είδη προνυμφών πεταλούδων, καθώς τρέφονται από τo νέκταρ που σκορπάνε οι πεταλούδες από διάφορα φυτά κατά τη θρέψη τους και ως αντάλλαγμα παρέχουν στις κάμπιες τους καταφύγιο προστασίας από την θήρευσή τους από αρπακτικά. Τα μυρμήγκια των πεζοδρομίων δεν έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο στους ανθρώπους καθώς φωλιάζουν στο έδαφος, παρά μόνο τους τραυματίζουν ελαφρώς μέσω δαγκώματος ή τσιμπήματος και ενοχλούν ως οικιακά παράσιτα αν εισέλθουν σε σπίτια. Τέλος σε αγροτικές περιοχές μπορεί να αποτελέσουν και ενδιάμεσο ξενιστή για ορισμένα είδη σκουληκιών τύπου ταινιών για πουλερικά.

Temnothorax (Myrmicinae)

Έχουν χρώμα καφέ, κίτρινο ή κοκκινωπό προς καφέ. Τα είδη αυτού του γένους είναι σε γενικές γραμμές μικρού μεγέθους (2-4 mm οι εργάτες) και οι αποικίες του διαθέτουν μία μόνο βασίλισσα · πλην μερικών εξαιρέσεων σε κάποια είδη και συχνά λιγότερα από 100 μέλη εργατών. Αρκετά από τα είδη του φωλιάζουν πάνω στα δέντρα μέσα σε κούφιους βλαστούς, στοές τερμιτών στο ξύλο ή σε όγκους που δημιουργούν κάποια έντομα ή παρασιτικοί μικροοργανισμοί στους εξωτερικούς ιστούς των φυτών (κηκίδες). Μετακομίζουν συχνά λόγω εύθραυστης φωλιάς, αλλά προσαρμόζονται εύκολα, ευδοκιμούν σε οποιαδήποτε συνθήκη περιβάλλοντος και τρέφονται με ευρεία ποικιλία φυτικών ή/και τροφικών υπολειμμάτων, ακόμα και από μελιτώματα αφίδων. Για τον άνθρωπο δεν αποτελούν ζήτημα υγειονομικής σημασίας ή όχλησης, συνεπώς δεν υφίσταται λόγος καταπολέμησής τους.

Formica rufa (Formicinae) κοιν. Κόκκινο μυρμήγκι του δάσους

Έχουν κόκκινο χρώμα κεφαλής με μαύρες περιοχές, κόκκινο θώρακα και καφετί προς μαύρο στη κοιλία. Το μήκος των εργατών κυμαίνεται από 4,5 έως 9 mm. Κάποιες ομάδες αυτού του είδους σχηματίζουν μεγάλα δίκτυα από συνδεδεμένες φωλιές με πολλαπλές βασίλισσες, ενώ άλλες διαθέτουν αποικίες με μεμονωμένη βασίλισσα (μονογύνη). Τρέφονται κυρίως με μελιτώματα αφίδων, αλλά μπορούν και να θηρεύσουν κάποια ασπόνδυλα όπως έντομα και αραχνοειδή. Όπως και σε άλλα είδη μυρμηγκιών έτσι τα κόκκινα μυρμήγκια του δάσους μπορούν και διασπείρουν την χημική ένωση του φορμικού οξέος προερχόμενη από τα σωθικά τους σαν μηχανισμό άμυνας έναντι εχθρών. Φωλιάζουν σε σωρούς γρασιδιού και φυτικής βλάστησης όπως κλαδιών ή πευκοβελόνες και συχνά χτισμένα πάνω σε αποσυντιθέμενο κούτσουρο ξέφωτων δασικών εκτάσεων όπου υπάρχει έκθεση ηλιακής ακτινοβολίας. Δεν αποτελεί παράσιτο για την ανθρώπινη κοινότητα και ανήκει στη πράσινη λίστα των απειλούμενων ειδών σύμφωνα με το σύστημα κατάταξης του Διεθνούς Οργανισμού Συντήρησης της Φύσης (IUCN)

Messor (Myrmicinae) κοιν. Μυρμήγκι θεριστής

Το συγκεκριμένο γένος ως σποροφάγο αρέσκεται να συγκεντρώνει και να αποθηκεύει σπόρους σιτηρών σε ιδανικές ξηρικές συνθήκες αποτρέποντας την μόλυνσή τους από παθογόνους μικροοργανισμούς, εξού και το προσωνύμιο «θεριστής». Ο σωματότυπός τους είναι ιδανικός για το κουβάλημα και κόψιμο των μεγάλων σπόρων από σιτηρά. Οι αποικίες τους περιλαμβάνουν μεμονωμένη βασίλισσα (μονογύνη). Διαβιώνει σε περιοχές με άμμο και θάμνους.

Linepithema humile κοιν. Αργεντίνικο μυρμήγκι

Το αργεντίνικο μυρμήγκι εμφανίζεται και στην Ελλάδα. Θεωρείται πολύ επιθετικό καθώς εκτοπίζει και άλλα είδη. Το κεφάλι, ο θώρακας και τα πόδια έχουν ανοιχτό χρώμα, ενώ η κοιλία βαθύ σκούρο καφέ. Προτιμά νέκταρ, μελιτώματα αλλά είναι αρπακτικό. Τρέφεται με οτιδήποτε έως και πλαστικό. Διαθέτει εντυπωσιακή αναπαραγωγική ικανότητα με εκατοντάδες βασίλισσες. Εισέρχεται με άνεση στα σπίτια μέσα σε κουζίνες, ράφια και κρεββάτια. Δαγκώνει τον άνθρωπο, ωστόσο στρέφεται και τρέφεται από νεαρά πουλιά και κουνέλια απογυμνώνοντάς τα από το δέρμα τους. Μπορούν να προσβάλλουν και φρούτα. Χρήζει υγειονομικής σημασίας καθώς ενδέχεται να μεταδώσει παθογόνους μικροοργανισμούς όπως σαλμονέλα, Shigella, Klebsiella και σταφυλόκοκκο.

Paratrechina longicornis κοιν. Το τρελό μυρμήγκι

Απέκτησε αυτό το προσωνύμιο καθώς τρέχει εξαιρετικά γρήγορα. Έχει μακριές κεραίες και πολύ μακριά πόδια. Τρέφεται με μελιτώματα, αλλά εισέρχεται και σε σπίτια. Συχνά δημιουργεί φωλιές στα πεζοδρόμια εντός χαλαρών πλακών μέσω χώματος, καθώς αυτά κατακλύζονται από μελιτώματα που πέφτουν από τα δέντρα.

Για πληροφορίες σχετικά με την καταπολέμηση μυρμηγκιών από τη Radical Pest Control πατήστε εδώ.