Γιατί σιχαινόμαστε τις κατσαρίδες;
Οι κατσαρίδες φέρουν στον εξωσκελετό και το πεπτικό σύστημά τους πολλούς παθογόνους μικροοργανισμούς και κυρίως βακτήρια όπως ψευδομονάδες, σταφυλόκοκκο, στρεπτόκοκκο, σιγκέλα κ.ά. Η μετάδοση αυτών των παθογόνων προκαλεί στον άνθρωπο ασθένειες όπως η σαλμονέλα, η δυσεντερία, η γαστρεντερίτιδα, η διάρροια, ο τύφος και η πολιομυελίτιδα.
Συνεπώς είναι έντομα ιδιαίτερης υγειονομικής σημασίας και για λόγους υγιεινής αλλά και για αισθητικούς και ψυχολογικούς λόγους οι χώροι όπου ζούμε, εργαζόμαστε και επισκεπτόμαστε επιβάλλεται να είναι απαλλαγμένοι από κατσαρίδες.
Τι γνωρίζουμε για τις κατσαρίδες;
- Είναι νυκτόβια έντομα και δραστηριοποιούνται κυρίως τη νύχτα, ενώ την ημέρα κρύβονται σε προστατευμένα μέρη, όπως σε ρωγμές του εδάφους και των τοίχων, πίσω από έπιπλα και συσκευές.
- Προτιμούν σημεία με αυξημένη υγρασία καθώς χωρίς νερό επιβιώνουν μόλις για λίγες εβδομάδες, ενώ χωρίς τροφή για αρκετούς μήνες.
- Είναι παμφάγες, όχι όμως θηρευτές και ορισμένα είδη εκδηλώνουν κανιβαλιστική συμπεριφορά.
- Χαρακτηριστικό ανατομικό όργανο των κατσαρίδων είναι οι κέρκοι, οι οποίοι είναι αισθητηριακά όργανα που αισθάνονται την προσέγγιση και βρίσκονται στο κάτω μέρος της κοιλιάς τους. Διαθέτουν επίσης αδένες οι οποίοι εκκρίνουν μια δυσάρεστη οσμή η οποία γίνεται αισθητή όταν ο πληθυσμός τους βρίσκεται σε μεγάλο αριθμό σε χώρο που δεν αερίζεται.
- Τα αυγά αναπτύσσονται μέσα στο ωοθήκιο, το οποίο οι κατσαρίδες φέρουν εκτός του σώματός τους μέχρι την εκκόλαψη και στη συνέχεια το εναποθέτουν σε ένα προστατευμένο υγρό και σκοτεινό σημείο.
- Οι προνύμφες μπορούν να χωρέσουν από άνοιγμα 0,5 χιλιοστού.
- Οι κατσαρίδες έχουν τη συνήθεια να εμούν την τροφή που έχουν λάβει και να την ξανατρώνε. Έτσι δημιουργούν εστίες μολυσμάτων καθώς η τροφή που βγάζουν έχει “εμπλουτιστεί” με πολυάριθμα παθογόνα που ζουν στο πεπτικό τους σύστημα. Παράλληλα τα στίγματα αυτά μαζί με τα αποχωρήματα, τα ωοθήκια και τα εκδύματά τους αποτελούν ενδείξεις για την ύπαρξη κατσαρίδων στο χώρο.
- Έχουν ακανθωτά πόδια τα οποία σε ορισμένα είδη είναι τόσο σκληρά που μπορούν τα προκαλέσουν πληγές στο δέρμα.
Ποια είδη κατσαρίδων μπορούμε να συναντήσουμε στο σπίτι μας;
Υπάρχουν 3.500 είδη κατσαρίδων παγκοσμίως όμως τα περισσότερα από αυτά είναι αγροδίαιτα και δεν μας απασχολούν ως αστικά παράσιτα. Τρία είδη κυρίως έχουν προσαρμοστεί στο αστικό περιβάλλον και αντιμετωπίζουμε σε κατοικημένους χώρους.
Η Αμερικάνικη (Periplaneta Americana)
Περιγραφή: Το μήκος τους κυμαίνεται από 25–45 χλστ. στην ενήλικη φάση. Έχουν κοκκινωπά φτερά που καλύπτουν πλήρως το σώμα τους. Χαρακτηριστικό για την αναγνώρισή τους είναι η κίτρινη λωρίδα γύρω από την άκρη του πρόνωτου.. Τα ανεπτυγμένα φτερά που διαθέτουν τους δίνουν την ικανότητα να πετούν.
Συνήθειες: Προτιμά σκοτεινούς, προφυλαγμένους, ζεστούς και υγρούς χώρους. Γι αυτό το λόγο μερικές φορές η περιοχή όπου κρύβονται μπορεί να είναι δυσπρόσβατη και να καθιστά δύσκολη την αντιμετώπισή τους. Συνήθως εμφανίζεται σε σημεία αποθήκευσης, παρασκευής φαγητού, δίκτυα αποχέτευσης φρεάτια.
Βιολογικός κύκλος: Ολοκληρώνεται σε 1 έτος. Τα αυγά εκκολάπτονται σε 1-2 μήνες ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες.Το νυμφικό στάδιο διαρκεί 4 – 15 μήνες στη διάρκεια του οποίου η νύμφη περνά 13 εκδύσεις. Τα ενήλικα ζουν για 1 -1,5 έτος και σε αυτή την περίοδο τα θηλυκά γεννούν 9–10 θήκες αυγών καθεμιά από τις οποίες περιέχει 12–16 αυγά.
H Ανατολική (Βlatta orientalis)
Περιγραφή: Το μήκος τους κυμαίνεται στα 17–30 χλστ. σε ενήλικη φάση. Το χρώμα τους είναι σκούρο σχεδόν μαύρο. Έχουν φτερά που δεν καλύπτουν την κοιλιά τους και δεν τους δίνουν τη δυνατότητα να πετούν.
Συνήθειες: Προτιμούν χώρους που είναι σκοτεινοί, προφυλαγμένοι, υγροί και ψυχροί, όπως τα κελάρια και τα υπόγεια. Είναι δραστήριες κυρίως τη νύχτα και την αυγή όπως και τα άλλα δύο είδη. Το συγκεκριμένο είδος είναι ανθεκτικό στο κρύο.
Βιολογικός κύκλος: Ολοκληρώνεται σε 1 έτος. Τα αυγά εκκοάπτονται σε 2 μήνες και οι νύμφες ενηλικιώνονται σε 5-9 μήνες περνώντας από πολλές εκδύσεις. Τα ενήλικα ζουν 1-1,5 έτος και σε αυτή την περίοδο τα θηλυκά γεννούν 10 ωοθήκες οι οποίες φέρουν 14-16 αυγά.
Η Γερμανική (Βlattella germanica)
Περιγραφή: Τα ενήλικα έχουν μήκος 12–15 χλστ. Έχει ξανθό έως καφέ σκούρο χρώμα και δύο χαρακτηριστικές μαύρες λωρίδες στο πρόνωτο. Δεν έχει καλά ανεπτυγμένα φτερά και δεν πετά.
Συνήθειες: Είναι παμφάγο και πτωματοφάγο είδος. Προτιμά αμυλούχες και σακχαρούχες τροφές, λίπη και έλαια αλλά και κρέας. Σε περιπτώσεις όπου οι τροφές είναι περιορισμένες ή δεν υπάρχει πηγή τροφής μπορούν να τραφούν με σαπούνι, κόλλα, οδοντόπαστα αλλά και νεκρά άτομα του είδους τους εμφανίζοντας έτσι κανιβαλιστική συμπεριφορά.
Είναι η λιγότερο ανεκτική στο κρύο, γι αυτό και τη συναντούμε συνήθως σε εσωτερικούς χώρους και κάνει φωλιές με μεγάλους πληθυσμούς σε σημεία με ζέστη όπως είναι τα μοτέρ οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, τα καλώδια, οι πρίζες, οι πίνακες ηλεκτρικού ρεύματος.
Σε επαγγελματικούς χώρους τη βρίσκουμε συνήθως στις κουζίνες και τους αποθηκευτικούς χώρους και γενικά όπου υπάρχει αφθονία τροφής και νερού.
Έχουν μεγάλη ανάγκη υγρασίας και για το λόγο αυτό συνήθως μετακινούνται λίγα μέτρα από τη φωλιά τους αναζητώντας τροφή και νερό.Χωρίς τροφή και νερό οι ενήλικες κατσαρίδες μπορεί να πεθάνουν σε δύο εβδομάδες αλλά μπορεί να ζήσουν μέχρι και ένα μήνα μόνο με νερό.
Βιολογικός κύκλος: Ο βιολογικός κύκλος ολοκληρώνεται σε περίπου 4 μήνες. Η εκκόλαψη των αυγών διαρκεί 1 μήνα και το νυφμικό στάδιο διαρκεί 1,5 – 3 μήνες. Τα ενήλικα ζουν για 6-9 μήνες. Έχουν υψηλό ρυθμό αναπαραγωγής. Τα θηλυκά γεννούν 4-8 θήκες αβγών (ωοθήκες) σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και κάθε θήκη περιέχει έως 50 αυγά.